Νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την απεργία αποχή

 - Αποτελεί η απεργία αποχή νόμιμη και συνταγματικά κατοχυρωμένη μορφή απεργίας;

    Η απεργία αποχή είναι νόμιμη μορφή απεργίας που αναγνωρίζεται και προστατεύεται από το Σύνταγμα και τον νόμο. Η αποχή των εκπαιδευτικών από συγκεκριμένα καθήκοντα προβλέπεται από τις διατάξεις του ν.1264/1982, όπως αυτές έχουν ερμηνευτεί από τα αρμόδια Δικαστήρια (όλως ενδεικτικώς Δ.Εφ. 486/1995 κ.α.) και συνιστά απολύτως νόμιμη, συνταγματικά κατοχυρωμένη μορφή συνδικαλιστικής δράσης, αναγνωριζόμενη ως μορφή απεργίας η οποία καλύπτει τους συμμετέχοντες από κάθε πειθαρχική ευθύνη.

Γνωμοδότηση της νομικής συμβούλου Μ. Μ. Τσίπρα στις 12/9/2021 

- Δικαιούνται τα πρωτοβάθμια σωματεία, δηλαδή Σύλλογοι Εκπ/κών ΠΕ και ΕΛΜΕ, να κηρύξουν τα ίδια απεργία-αποχή εφόσον η απεργία-αποχή που κήρυξε το δευτεροβάθμιο συνδικαλιστικό όργανο, δηλαδή ΔΟΕ και ΟΛΜΕ, έχει κηρυχθεί παράνομη από το δικαστήριο. 

Το δικαστήριο μπορεί να κρίνει μια απεργία αποχή ως παράνομη ή/και καταχρηστική, αλλά η απεργία μπορεί να επαναπροκηρυχθεί και στις δυο περιπτώσεις με απόλυτα νόμιμο τρόπο. Η νέα απεργία αποχή θα πρέπει να στηρίζεται σε διαφορετικά και ευρύτερα αιτήματα από αυτήν που έχει κηρυχθεί παράνομη. 

Γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου Π. Παλαιολόγου στις 5/11/2021

- Αν η απεργία αποχή του δευτεροβάθμιου συνδικαλιστικού οργάνου έχει κηρυχθεί από το δικαστήριο ως παράνομη, συμπαρασύρονται και κρίνονται ως παράνομες και οι απεργίες που θα κηρυχθούν από τα πρωτοβάθμια σωματεία.

Όχι. Μόνο το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ως παράνομη την κάθε νόμιμα κηρυγμένη απεργία αποχή. Κάθε απεργία κρίνεται αυτοτελώς. Όπως αναφέρεται και στην γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου Π. Παλαιολόγου στις 5/11/2021  «Με άλλα λόγια, για την κήρυξη παράνομης απεργίας και την επέλευση των προβλεπόμενων δυσμενών συνεπειών  σε βάρος των απεργών απαιτείται προσφυγή του εργοδότη (και επί απεργίας δημοσίων υπαλλήλων, του Δημοσίου) ενώπιον της Δικαιοσύνης και έκδοση αμετάκλητης δικαστικής αποφάσεως, μέχρι τότε ισχύουν όλες οι έννομες συνέπειες νόμιμα προκηρυχθείσας απεργίας». 

Γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου Π. Παλαιολόγου  στις 5/11/2021 

- Γιατί είναι νόμιμη η απεργία αποχή που κήρυξε η ΑΔΕΔΥ στις 15/7/2024 ενώ η προηγούμενη της ΑΔΕΔΥ είχε κηρυχτεί παράνομη και καταχρηστική από τα δικαστήρια; Τι ισχύει για την απεργία αποχή που κήρυξαν τα πρωτοβάθμια (ΕΛΜΕ); Και άρα, με βάση το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο της χώρας μας, οφείλουν να είναι απαλλαχτικές οι αποφάσεις των πειθαρχικών και να δικαιώσουν τις/τους απεργούς;

Η απεργία αποχή που κήρυξε η ΑΔΕΔΥ είναι νόμιμη απεργία γιατί είναι νέα απεργία. Και κάθε νέα απεργία οφείλει κατά τον νόμο να κρίνεται από την αρχή με νέα προσφυγή του εργοδότη εναντίων της συγκεκριμένης απεργίας. Το δημόσιο ως εργοδότης των εκπαιδευτικών δεν προσέφυγε ποτέ για τη συγκεκριμένη απεργία αποχή αυτή στα δικαστήρια ώστε να κριθεί παράνομη. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι επίσης, υπάρχουν πάνω από 80 ΣΕΠΕ και ΕΛΜΕ με απεργία αποχή σε ισχύ, καθώς το δημόσιο δεν έχει προσφύγει εναντίον αυτών. 

Είναι σημαντικό: α. να προκηρύξουν όλοι οι ΣΕΠΕ ΕΛΜΕ απεργία αποχή από την ατομική αξιολόγηση και τους μέντορες/ενδοσχολικούς συντονιστές και β. οι εκπαιδευτικοί να υπογράφουν και να πρωτοκολλούν και τις δύο δηλώσεις ΑΑ και των ομοσπονδιών και των πρωτοβάθμιων συλλόγων. 

Ταυτόχρονα σημειώνουμε τα παρακάτω:

 Τόσο από την ίδια την συνταγματική αλλά και υπερνομοθετική αναγνώριση του δικαιώματος της απεργίας όσο και από την ρητή διατύπωση του άρθρου 53 του Ν.3584/2007 προκύπτει με σαφήνεια, ότι η συμμετοχή σε απεργία, οποιασδήποτε μορφής, συνιστά δικαίωμα του εργαζομένου, προστατεύεται πλήρως από την έννομη τάξη και σε καμία περίπτωση η άσκηση ενός νομίμου δικαιώματος δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως πειθαρχικό παράπτωμα ή να συνδεθεί έμμεσα ή άμεσα με την επιβολή οποιουδήποτε δυσμενούς διοικητικού ή άλλη μορφής μέτρου εις βάρος του υπαλλήλου, καθώς κάτι τέτοιο, θα έπληττε καίρια τον πυρήνα του δικαιώματος της απεργίας, συνιστώντας μάλιστα απαγορευμένη κατά τον Ν.1264/1982 ανταπεργία.

Ως ανταπεργία νοείται κάθε συλλογικό μέτρο, το οποίο λαμβάνει ο εργοδότης, που είτε εκφράζεται με άμεσες είτε με υποκρυπτόμενες συμπεριφορές, όπως η θέση σε διαθεσιμότητα ή η καταγγελία της συμβάσεως εργασίας, υπό την αίρεση της αποδοχής των όρων, που επιβάλλει ο εργοδότης ή η επιβολή πειθαρχικών κυρώσεων  και αποσκοπεί στο να εξαναγκαστούν οι απεργοί να παραιτηθούν από τις διεκδικήσεις τους και να απόσχουν από αγωνιστικά μέτρα (Λ. Ντάσιου Εργατικό Δικονομικό Δίκαιο Τόμος Β/ΙΙ σελ. 1003). Η ανταπεργία γενικά απαγορεύεται σύμφωνα με το άρθρο 22, παρ.2 του Ν.1264/1982, χωρίς διακρίσεις είτε πρόκειται περί φανερής είτε περί υποκρυπτόμενης ανταπεργίας, έχει εφαρμογή η απαγορευτική διάταξη του άρθρου 22, παρ.2 του Ν.1264/1982.

Επίσης, η ανταπεργία απαγορεύεται έστω κι αν ασκείται προς απόκρουση παράνομης απεργίας, γιατί η διάταξη δεν κάνει καμία διάκριση και δεν εξαρτά την απαγόρευση από την νομιμότητα της απεργίας. Η ανταπεργία μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους προκειμένου ο εργοδότης να μη δεχθεί την εργασία όλων ή μέρους των μισθωτών του, επιδιώκοντας να εξαναγκάσει τους απεργούς να απέχουν από τις αγωνιστικές διεκδικήσεις τους. Ένας από τους τρόπους αυτούς είναι όταν ο εργοδότης στρέφεται κατά των μισθωτών που απεργούν ή μη και πέραν από την διάρκεια της απεργίας, όπως στις περιπτώσεις ολιγόωρων στάσεων εργασίας στις οποίες αρνείται ολότελα την εργασία των μισθωτών του ή μέρους αυτών. Και στην περίπτωση αυτή πρόκειται για ανταπεργία που απαγορεύεται.

Γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου Λαζαράτου Π. στις 26/09/2017

Ταυτόχρονα, 

Ως προς την απειλή κίνησης πειθαρχικής διώξεως σε βάρος απεργού υπαλλήλου. 

Το άρθρο 23 παρ.2 εδ.γ΄ Συντ. θέτει το δικαίωμα της απεργίας υπό τους «συγκεκριμένους περιορισμούς του νόμου που το ρυθμίζει» ενώ στο εδ.δ΄ προβλέπεται ότι «οι περιορισμοί αυτοί δεν μπορούν να φθάνουν έως την κατάργηση του δικαιώματος της απεργίας ή την παρεμπόδιση της νόμιμης άσκησής του». Το άρθρο 107 του ΥΚ απαριθμεί στα πειθαρχικά παραπτώματα των δημοσίων υπαλλήλων και οι διατάξεις των άρθρων 107 επ. ΥΚ ρυθμίζουν την διαδικασία κίνησης πειθαρχικής διώξεως σε βάρος δημοσίων υπαλλήλων. 

α) Στην υπό έρευνα περίπτωση δεν θα μπορούσε το δικαίωμα της απεργίας να περιοριστεί από τα άρθρα 107 επ. του ΥΚ, διότι το συγκεκριμένο νομοθέτημα (=ν.3528/2007) δεν αποτελεί το νόμο που ρυθμίζει το δικαίωμα της απεργίας και που κατά Σύνταγμα είναι το μόνο νομοθέτημα το οποίο μπορεί επιτρεπτώς να περιορίσει το δικαίωμα ασκήσεως απεργίας. Τέτοιο αντίθετα νομοθέτημα, αποτέλεσε ο προσφάτως ψηφισθείς ν.4808/20212 που εισήγαγε περιορισμούς και προϋποθέσεις στην άσκηση του δικαιώματος της απεργίας στα άρθρα 91 επ. αυτού, επιφέροντας αντίστοιχες τροποποιήσεις στον ν.1264/1982. 

Συναφώς, επ’ ουδενί δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο Υπαλληλικός Κώδικας καταστρώνοντας τα πειθαρχικά παραπτώματα του άρθρου 107 είχε υπόψη του την συμμετοχή υπαλλήλου σε απεργιακή κινητοποίηση ή θέλησε να περιορίσει το δικαίωμα απεργίας, θεσπίζοντας οιοδήποτε πειθαρχικό παράπτωμα για τον υπάλληλο που απεργεί. Τουναντίον, η πανηγυρική αναγνώριση του δικαιώματος της απεργίας του υπαλλήλου από τον κοινό νομοθέτη και το ότι ο Υπαλληλικός Κώδικας θέλησε να το προστατεύσει και να το αποσυνδέσει από την κίνηση οιασδήποτε πειθαρχικής σε βάρος του διαδικασίας, επιβεβαιώνεται από την πάγια διάταξη της παρ.3 του άρθρου 107 ν.3528/2007 που ορίζει τα εξής: 

«3. Σε καμιά περίπτωση δεν συνιστά ανάρμοστη συμπεριφορά ή αναξιοπρεπή ή ανάξια για υπάλληλο διαγωγή κατά την έννοια της περίπωσης ε` της παρ. 1 του παρόντος άρθρου η άσκηση συνδικαλιστικής, πολιτικής ή κοινωνικής δράσης.»

Με βάση όλα τα παραπάνω, η κήρυξη νέας απεργίας αποχής από την ολομέλεια προέδρων της ΔΟΕ την 1/4/2024 καθώς και των πρωτοβάθμιων σωματείων ΣΕΠΕ-ΕΛΜΕ δεν προσβλήθηκαν με οποιοδήποτε ένδικο μέσο ενώπιον των δικαστηρίων, διατηρώντας, με τον τρόπο αυτό, το τεκμήριο της νομιμότητάς τους καθ’ ολη τη διάρκειά της. Σημειώνουμε ξανά ότι για την κήρυξη παράνομης απεργίας και την επέλευση των προβλεπόμενων δυσμενών συνεπειών  σε βάρος των απεργών απαιτείται προσφυγή του εργοδότη (και επί απεργίας δημοσίων υπαλλήλων, του Δημοσίου) ενώπιον της Δικαιοσύνης και έκδοση αμετάκλητης δικαστικής αποφάσεως, μέχρι τότε ισχύουν όλες οι έννομες συνέπειες νόμιμα προκηρυχθείσας απεργίας.
Με δεδομένη τη νομιμότητα της εν λόγω απεργιακής κινητοποίησης, η μη συμμετοχή στην αξιολόγηση εξαιτίας της συμμετοχής των εκπαιδευτικών στην απεργία αποχή, δεν μπορεί νομίμως να οδηγήσει σε κίνηση πειθαρχικής διαδικασίας κατά τα άρθρα 107 επ.ΥΚ.

Γνωμοδότικό σημείωμα Λαζαράτου ΑΔΕΔΥ
Γνωμοδοτικό Τσίπρα
Γνωμοδοτικό Παλαιολόγος
Γνωμοδοτικό σημείωμα Παναγοπούλου ΑΔΕΔΥ
Εξώδικο Συλλόγων Α’ Αθηνών, Αθηνά, Αριστοτέλης

- Η Απεργία-Αποχή έχει κρατήσεις από τον μισθό μου;

 Όχι, δεν έχει, καθώς αφορά εξωδιδακτικά καθήκοντα που σχετίζονται με τις διαδικασίες της αξιολόγησης (συνεδριάσεις συλλόγων διδασκόντων, συναντήσεις με αξιολογητές, σύναψη συμβολαίου, συμπλήρωση φορμών και πλατφορμών κλπ). Επομένως δεν μπορεί να υπολογιστεί το χρονικό διάστημα που απείχε κάποιος/α, μιας και καλύπτει κανονικά το ωράριο του/της στην τάξη. Επομένως δεν μπορεί να υπολογιστεί κράτηση αντίστοιχη για παράδειγμα με τις στάσεις εργασίας.

- Οι δόκιμοι/ες εκπαιδευτικοί μπορούν να πάρουν απόσπαση ή μετάθεση;

 Για τις υπηρεσιακές μεταβολές ισχύει το ίδιο με τους/τις μόνιμους/ες εκπαιδευτικούς. Έχουν πλήρη δικαιώματα αποσπάσεων και μεταθέσεων, εφόσον τηρούν τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις που ισχύουν και για τους/τις λοιπούς/ες εκπαιδευτικούς (υπηρέτηση οργανικής, επαρκή μόρια κλπ). Οι νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί που έχουν συμπληρώσει τη διετή παραμονή στην οργανική τους έχουν ήδη πάρει μεταθέσεις ή αποσπάσεις σε περιοχές που δήλωσαν. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η δυνατότητα μετάταξης που προϋποθέτει τη μονιμοποίηση. 

- Η παραμονή στη δόκιμη κατάσταση επηρεάζει τις εργασιακές συνθήκες/δικαιώματα;

 Όχι, οι δόκιμοι/ες εκπαιδευτικοί δεν έχουν καμία διαφορά στα εργασιακά τους δικαιώματα με τους μόνιμους. Για όσο καιρό και αν παραμένουν δόκιμοι/ες μετράει κανονικά η προϋπηρεσία τους για όλα τα εργασιακά δικαιώματα (ωράριο, μισθολογική εξέλιξη (αναγνώριση και αλλαγή ΜΚ), προσμέτρηση μορίων, δυνατότητα υπηρεσιακών μεταβολών κλπ).
Σχετικά με ερωτήματα που έχουν τεθεί για την βαθμολογική εξέλιξη (βαθμοί Δ-Α) αυτή σχετίζεται μόνο για την κάλυψη θέσης στελέχους της εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 8 του Ν.4354/2015 (Φ.Ε.Κ.176 τ.Α΄/16-12-2015) έγινε αποσύνδεση μισθού – βαθμού και ορίζεται ότι: «Το προσωπικό της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου εξελίσσεται, ανεξάρτητα από το βαθμό που κάθε φορά κατέχει, σε μισθολογικά κλιμάκια (Μ.Κ.), όπως αυτά ορίζονται στο επόμενο άρθρο κλπ».

- Αποτελεί η απεργία αποχή λόγο επιβολής πειθαρχικών ποινών; 

 Όχι. Η απεργία αποτελεί δικαίωμα των εργαζομένων, που ασκείται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις. Μέχρι αυτή να κηρυχθεί παράνομη από το δικαστήριο, είναι νόμιμο να εξασκείται από τους εργαζόμενους και δεν μπορεί να ασκηθεί ποινή στους εργαζόμενους/ες. Είναι απολύτως απαγορευμένο, οποιοδήποτε μέτρο αποσκοπεί ή επιδιώκει στον εξαναγκασμό των εργαζομένων, που συμμετέχουν σε απεργία αποχή, είτε με τη μορφή της απειλής ή επιβολής πειθαρχικών κυρώσεων είτε με την μορφή της στέρησης δικαιωμάτων υπηρεσιακής φύσεως, όπως η συμμετοχή σε διαδικασίες επιλογής προϊσταμένων, επισύροντας μάλιστα ποινικές ευθύνες στο πρόσωπο του εργοδότη και των εκπροσώπων του. Τυχόν δε νομοθετική διάταξη, που θα άγει σε πειθαρχικές συνέπειες ή άλλης μορφής κύρωση εις βάρος των απεργών υπαλλήλων και μάλιστα αναδρομικά, είναι πρωτίστως αντισυνταγματική και ως τέτοια ελέγχεται από τα Δικαστήρια.  

Από την γνωμοδότηση της νομικής συμβούλου της ΔΟΕ Μ. Μ. Τσίπρα στις 12/9/2021 

Γνωμοδότηση νομικής συμβούλου της ΔΟΕ Μ.Μ. Τσίπρα στις 25/2/2021

Γνωμοδότηση του Γ. Καζάκου Ομότιμου Καθηγητή Εργατικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ για την απεργία – αποχή της ΑΔΕΔΥ από την αξιολόγηση στις 26.9.2017